Selen jest pierwiastkiem śladowym, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego głównym zadaniem jest działanie jako składnik wielu enzymów, które uczestniczą w różnych procesach metabolicznych, takich jak produkcja hormonów tarczycy, ochrona komórek przed uszkodzeniami oksydacyjnymi czy wzmocnienie układu odpornościowego. Ponadto, selen pełni ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni oraz układu rozrodczego. W tym artykule omówimy objawy niedoboru selenu oraz sposoby, jak można temu zaradzić.
Oto najważniejsze objawy niedoboru selenu:
Choroby tarczycy
Niedobór selenu może wpłynąć na funkcjonowanie tarczycy i zwiększyć ryzyko wystąpienia chorób tarczycy. Tarczyca jest gruczołem, który produkuje hormony, które regulują metabolizm i wpływają na wiele funkcji organizmu. Selen jest ważnym składnikiem enzymów, które umożliwiają tarczycy produkcję i przemianę hormonów tarczycy.
Niedobór selenu może wpłynąć na funkcjonowanie tarczycy poprzez osłabienie enzymów, które uczestniczą w procesie syntezy hormonów tarczycy. Osoby z niedoborem selenu mogą doświadczać objawów takich jak obrzęk tarczycy, zmniejszenie produkcji hormonów tarczycy, co może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Niedoczynność tarczycy objawia się m.in. zmęczeniem, osłabieniem mięśni, przyrostem masy ciała, obniżeniem nastroju, a także zaburzeniami koncentracji i pamięci.
Wypadanie włosów i łamliwość paznokci
Niedobór selenu może również wpłynąć na kondycję włosów i paznokci. Selen jest składnikiem enzymów antyoksydacyjnych, które chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Wolne rodniki, których w organizmie może być nadmiar, mogą uszkodzić włosy i paznokcie, prowadząc do ich osłabienia i łamliwości.
Osoby z niedoborem selenu mogą doświadczać wypadania włosów, łamliwości paznokci oraz pogorszenia ich kondycji. Włosy mogą stać się słabe, matowe i łatwo się kruszyć, a paznokcie mogą łamać się i rozwarstwiać. W skrajnych przypadkach, niedobór selenu może prowadzić do łysienia.
Osłabienie mięśni
Selen wpływa także na funkcjonowanie mięśni, a niedobór tego pierwiastka może prowadzić do osłabienia mięśni oraz trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Selen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mięśni, ponieważ bierze udział w produkcji białek mięśniowych oraz chroni mięśnie przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.
Osoby z niedoborem selenu mogą odczuwać osłabienie mięśni, zmęczenie i brak siły, co może prowadzić do trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak wstawanie z łóżka, chodzenie po schodach czy noszenie cięższych przedmiotów. Dodatkowo, niedobór selenu może wpłynąć na wydolność organizmu i prowadzić do szybszego zmęczenia podczas wysiłku fizycznego.
Zaburzenia funkcji odpornościowej
Niedobór selenu może również wpłynąć na funkcjonowanie układu odpornościowego, co zwiększa ryzyko infekcji oraz chorób autoimmunologicznych. Selen odgrywa istotną rolę w utrzymaniu zdrowia układu odpornościowego, ponieważ wpływa na produkcję przeciwciał i bierze udział w procesie eliminacji patogenów z organizmu.
Osoby z niedoborem selenu mogą mieć obniżoną odporność i większą podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe. Ponadto, niedobór selenu może prowadzić do zaburzeń równowagi immunologicznej organizmu, co zwiększa ryzyko chorób autoimmunologicznych, takich jak choroba Hashimoto, toczeń lub reumatoidalne zapalenie stawów.
Zaburzenia hormonalne
Niedobór selenu może wpłynąć również na funkcjonowanie układu hormonalnego, co może prowadzić do zaburzeń hormonalnych. Selen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu hormonalnego, ponieważ wpływa na produkcję hormonów tarczycy oraz bierze udział w metabolizmie hormonów steroidowych.
Osoby z niedoborem selenu mogą doświadczać zaburzeń hormonalnych, takich jak zmniejszenie produkcji testosteronu u mężczyzn. Niedobór selenu może wpływać na produkcję hormonu luteinizującego (LH), który stymuluje komórki Leydiga w jądrach do produkcji testosteronu. Zmniejszenie poziomu selenu może prowadzić do obniżenia poziomu LH, co z kolei prowadzi do zmniejszenia produkcji testosteronu. Ponadto, niedobór selenu może wpłynąć na funkcjonowanie układu rozrodczego i prowadzić do zaburzeń płodności u mężczyzn.
Sposoby na zwiększenie poziomu selenu
Jednym ze sposobów na zwiększenie poziomu selenu jest spożywanie żywności bogatej w ten pierwiastek. Do źródeł selenu należą np. orzechy brazylijskie, sardynki, tuńczyk, jaja, kurczak, indyk, pełnoziarniste produkty zbożowe. Warto zwrócić uwagę na to, aby dieta była urozmaicona i zawierała różne produkty, które dostarczą organizmowi odpowiednią ilość selenu.
Jeśli dieta nie zapewnia wystarczającej ilości selenu, można rozważyć suplementację. Warto jednak pamiętać, że nadmiar selenu może być szkodliwy dla zdrowia, dlatego należy stosować suplementy z umiarem i zgodnie z zaleceniami lekarza lub specjalisty od żywienia.
Pewne czynniki, takie jak alkohol czy leki, mogą wpłynąć na wchłanianie selenu z pożywienia. Warto więc unikać tych czynników lub ograniczać ich spożycie, aby zwiększyć dostępność selenu dla organizmu.
W przypadku wystąpienia chorób tarczycy, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć odpowiednie leczenie, które może obejmować suplementację selenu. Leczenie chorób tarczycy może pomóc w zwiększeniu poziomu selenu i poprawić jego przyswajalność przez organizm.
Podsumowanie
Niedobór selenu może prowadzić do szeregu objawów i problemów zdrowotnych, takich jak choroby tarczycy, wypadanie włosów, osłabienie mięśni, zaburzenia funkcji odpornościowej i hormonalnych. Jednym ze sposobów na zwiększenie poziomu selenu jest spożywanie żywności bogatej w ten pierwiastek, takiej jak orzechy brazylijskie, sardynki, tuńczyk, jaja, kurczak, indyk, pełnoziarniste produkty zbożowe. W przypadku niedoboru selenu, można rozważyć suplementację, jednak należy pamiętać, że nadmiar selenu może być szkodliwy dla zdrowia. Ważne jest również unikanie czynników zaburzających wchłanianie selenu oraz regularne badania krwi, które pozwalają na monitorowanie poziomu selenu w organizmie i wczesne wykrycie niedoboru.
Bibliografia
- Combs, G.F. Jr., & Combs, S.B. (2017). The Role of Selenium in Nutrition. Academic Press.
- Brown, K.M., Arthur, J.R., & Nicol, F. (2001). The Role of Selenium in Thyroid Hormone Metabolism and Effects of Selenium Deficiency on Thyroid Hormone and Iodine Metabolism. Biological Trace Element Research, 81(3), 31-48. doi: 10.1385/BTER:81:1-3:031
- Schrauzer, G.N. (2003). Selenium and Immunity: A Review. The Journal of Nutrition, 133(5 Suppl 1), 1457S-1459S. doi: 10.1093/jn/133.5.1457S
- Zhu, Y.G., Pilon-Smits, E.A.H., Zhao, F.J., Williams, P.N., & Meharg, A.A. (2009). Selenium in Higher Plants: Understanding Mechanisms for Biofortification and Phytoremediation. Trends in Plant Science, 14(8), 436-442. doi: 10.1016/j.tplants.2009.06.006
